Efektywność programu Aktywnej Rehabilitacji dla osób po urazie rdzenia kręgowego

Wyniki grantu badawczego PFRON realizowanego w Zakładzie Adaptowanej Aktywności Fizycznej AWF w Poznaniu

Zespół badawczy w składzie prof dr. hab Tomasz Tasiemski, dr Piotr Urbański oraz mgr inż. David Feder zrealizowali projekt badawczy pt. Efektywność programu Aktywnej Rehabilitacji dla osób po urazie rdzenia kręgowego (Grant PFRON nr BEA/000067/BF/D). Projekt oceniał działania Fundacji Aktywnej Rehabilitacji (FAR) realizującej program rehabilitacji środowiskowej dla osób po urazie rdzenia kręgowego (URK), której celem jest promowanie zdrowego, aktywnego życia poprzez zapewnianie stałego wsparcia, edukacji i szkolenie umiejętności życiowych oraz zawodowych.

Głównym celem projektu była ocena efektywności programu rehabilitacyjnego dla osób po URK realizowanego w trakcie krajowych obozów Aktywnej Rehabilitacji (AR), a także wdrożenie standardów oceny na obozach AR. Badania były realizowane w trakcie 16 obozów AR zorganizowanych przez FAR od kwietnia do listopada 2023 roku. Projekt ten opierał się na metodologii Inter-PEER (ang. International Project for the Evaluation of Active Rehabilitation) opublikowanej jako międzynarodowy protokół badań efektywności programów AR.^[1] Badania 132 osób po URK, przemieszczających się na co dzień z pomocą wózka inwalidzkiego, zostały przeprowadzone trzykrotnie: na początku obozu AR i po jego zakończeniu oraz trzy miesiące później. W badaniach zastosowano narzędzia badawcze oceniające: stopień samodzielności, mobilności wózkiem inwalidzkim, poczucia własnej skuteczności, poziom satysfakcji życiowej, poziom uczestnictwa w rehabilitacji, a także zdolności powrotu do zdrowia po doświadczanych trudnościach życiowych.

Wyniki badań wskazują, że program treningowy na obozie AR przyczynia się przede wszystkim do poprawy umiejętności przemieszczania się i pokonywania wózkiem inwalidzkim naturalnych przeszkód terenowych. Poprawie ulega poziom samodzielności osób po URK w wykonywaniu codziennych czynności życiowych, a nabyte umiejętności samoobsługowolokomocyjne utrzymują się lub poprawiają w okresie trzech miesięcy po zakończeniu obozu. Uczestnicy badań deklarowali też istotną poprawę poczucia własnej skuteczności w wymiarze osobistym oraz poprawę zdolności powrotu do zdrowia po doświadczanych trudnościach życiowych. W przypadku badania pozostałych obszarów funkcjonowania osób po URK nie odnotowano ich związku z udziałem w obozie AR.

W efekcie przeprowadzonych badań sformułowano rekomendacje dla FAR w zakresie modyfikacji programu treningowego na obozach w taki sposób, aby uzyskiwać jeszcze lepsze efekty usprawniania samoobsługowo-lokomocyjnego. Sformułowano też rekomendacje w zakresie stosowania protokołu Inter-PEER do wystandaryzowanej oceny efektywności przyszłych obozów AR i przeszkolono kilku instruktorów AR jako koordynatorów zbierania danych. Kolejnym etapem projektu będzie wdrożenie zaproponowanych zmian przez FAR w trakcie tegorocznych obozów AR oraz przygotowanie publikacji naukowej w oparciu o uzyskane wyniki projektu.

[1] Divanoglou A, Tasiemski T, Jörgensen S. INTERnational Project for the Evaluation of “activE Rehabilitation” (inter-PEER) – a protocol for a prospective cohort study of community peer-based training programmes for people with spinal cord injury. BMC Neurology 2020, (14), https://bmcneurol.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12883 –019 –1546 –5 .